Anadolu’nun ortasında, tarihte bir zamanlar güçlü Hitit İmparatorluğu’nun kalbi olarak atan Hattuşa, bugün UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan eşsiz bir açık hava müzesidir. Çorum ili sınırları içerisinde bulunan bu antik kent, MÖ 17. yüzyıldan MÖ 13. yüzyıla kadar Hitit medeniyetinin başkentliğini yapmış, döneminin en görkemli şehirlerinden biri olmuştur. Bu rehberde, Hattuşa’nın tarihi, görülmesi gereken kalıntılar, ziyaret bilgileri ve çevre gezileri hakkında detaylı bilgiler bulacaksınız.
İçerik Haritası
Tarihçe
Hattuşa, Kızılırmak kavsi içinde yer alan ve MÖ 1600’lü yıllarda I. Hattuşili tarafından Hitit Devleti’nin başkenti olarak kurulan antik bir kenttir. Stratejik konumu, güçlü savunma sistemleri ve gelişmiş şehir planlamasıyla döneminin en ileri yerleşimlerinden biri kabul edilmektedir.
Hitit İmparatorluğu’nun en parlak dönemi olan MÖ 14. ve 13. yüzyıllarda şehir, yaklaşık 10.000-15.000 nüfusa ulaşmış, Mezopotamya’dan Ege Denizi’ne kadar uzanan geniş bir bölgeyi yöneten bir merkez olmuştur. Şehir, MÖ 1190-1180 civarında, muhtemelen Deniz Kavimleri’nin göçleri sırasında yaşanan karışıklıklar sonucu terk edilmiş ve yakılmıştır.
Hattuşa’nın keşfi, 1834 yılında Fransız gezgin Charles Texier tarafından gerçekleştirilmiş, ancak sistematik kazılar 1906’da Alman arkeolog Hugo Winckler tarafından başlatılmıştır. Bu kazılarda bulunan Boğazköy Arşivi olarak da bilinen kil tabletler, Hitit dili ve kültürü hakkında muazzam bilgiler sağlamıştır.
Nasıl Gidilir
Özel Araçla Ulaşım
Hattuşa, Çorum il merkezine 82 km, Ankara’ya 208 km uzaklıktadır. Boğazkale ilçesi sınırları içinde yer alır.
- Ankara’dan: Ankara-Samsun karayolunu takip ederek Sungurlu sapağından Boğazkale’ye dönebilirsiniz. Yolculuk yaklaşık 3-3,5 saat sürer.
- İstanbul’dan: İstanbul-Ankara otoyolunu takip ederek Ankara üzerinden ulaşabilirsiniz. Toplam yolculuk süresi 6-7 saat civarındadır.
- Çorum’dan: Çorum-Boğazkale yolunu takip ederek yaklaşık 1,5 saatte ulaşabilirsiniz.
Toplu Taşıma ile Ulaşım
- Otobüs: Ankara ve İstanbul’dan Çorum’a düzenli otobüs seferleri bulunmaktadır. Çorum’dan ise Boğazkale’ye minibüslerle ulaşabilirsiniz.
- Havayolu: En yakın havalimanı, Çorum’a 100 km mesafede bulunan Amasya-Merzifon Havalimanı’dır. Buradan araç kiralayarak veya Çorum’a ulaşıp minibüslerle Boğazkale’ye gidebilirsiniz.
Ziyaret Bilgileri
Ziyaret Saatleri
- Yaz Sezonu (15 Nisan – 1 Ekim): 08:00 – 19:00
- Kış Sezonu (1 Ekim – 15 Nisan): 08:00 – 17:00
Giriş Ücretleri (2025)
- Tam: 100 TL
- İndirimli: 50 TL
- Müzekart: Geçerli
Not: Fiyatlar değişiklik gösterebilir, ziyaret öncesi kontrol ediniz.
En İyi Ziyaret Zamanı
Hattuşa’yı gezmek için en ideal dönem, ilkbahar (Nisan-Mayıs) ve sonbahar (Eylül-Ekim) aylarıdır. Yazın sıcaklık 35°C’yi aşabilir ve açık alanda uzun süre dolaşmak yorucu olabilir. Kış aylarında ise soğuk ve kar yağışı nedeniyle ziyaret zorlaşabilir.
İlginizi Çekebilir: Antik Gizemler: Mısır Piramitleri Neden ve Nasıl Yapıldı?
Görülmesi Gereken Yerler
Büyük Tapınak (Hitit Büyük Mabedi)
Kentin merkezinde yer alan Büyük Tapınak, Hitit dini hayatının merkeziydi. Burada bulunan taş temeller, tapınağın büyüklüğü ve önemi hakkında fikir verir. Tapınağın içerisinde Hitit panteonunun ana tanrı ve tanrıçalarına ait heykeller bulunmaktaydı.
Sfenksli Kapı
Hattuşa’nın güney girişini koruyan iki sfenks heykeli ile süslü bu kapı, kentin en iyi korunmuş yapılarından biridir. Orijinal sfenkslerden biri halen İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Aslanlı Kapı
Kentin güneybatı girişini koruyan bu kapı, iki büyük aslan heykeli ile süslenmiştir. Kapının üzerindeki aslanlar, koruyucu güçleri sembolize etmektedir.
Yerkapı ve Yeraltı Geçidi
Kentin güney surlarında yer alan bu etkileyici tünel, dönemin mühendislik başarısını göstermektedir. 71 metre uzunluğundaki bu tünel, olası bir kuşatma sırasında gizli bir çıkış noktası olarak kullanılmıştır.
Kral Kapısı
Kentin doğu kısmında yer alan bu kapı, üzerindeki savaşçı kabartmasıyla ünlüdür. Bu kabartma, muhtemelen bir Hitit kralını veya savaş tanrısını temsil etmektedir.
Yukarı Şehir Surları
Hitit savunma mimarisinin etkileyici örneklerinden olan bu surlar, yaklaşık 6 km uzunluğunda ve 8 metre yüksekliğindedir. Surların bir kısmı günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır.
Nişantepe ve Kil Tablet Arşivi
Yukarı şehirde yer alan bu bölge, Hitit İmparatorluğu’nun diplomatik yazışmalarının ve resmi belgelerinin saklandığı arşiv olarak kullanılmıştır. Burada bulunan binlerce kil tablet, Hitit uygarlığı hakkında paha biçilmez bilgiler sunmaktadır.
Yakın Çevrede Gezilecek Yerler
Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı
Hattuşa’ya 2 km uzaklıkta bulunan Yazılıkaya, Hitit döneminin en önemli dini merkezlerinden biridir. Doğal kaya oluşumları arasında yer alan bu tapınak, Hitit tanrı ve tanrıçalarının kabartmalarıyla süslenmiştir. Ayrı bir giriş ücreti vardır.
Alacahöyük
Hattuşa’ya 36 km uzaklıkta bulunan Alacahöyük, Hititlerin kendinden önce bölgede yaşamış olan Hatti kültürünün önemli bir merkezidir. Burada bulunan kral mezarları ve sfenksli kapı görülmeye değerdir.
Şapinuva
Hattuşa’ya 60 km uzaklıkta bulunan Şapinuva (Ortaköy), Hitit İmparatorluğu’nun ikinci büyük kenti olarak bilinir. Kazı çalışmaları halen devam etmektedir.
Boğazköy Müzesi
Boğazkale ilçe merkezinde bulunan müzede, Hattuşa kazılarında çıkarılan eserler sergilenmektedir. Hitit kültürü hakkında bilgi edinmek için mutlaka ziyaret edilmelidir.
Konaklama ve Yeme-İçme
Konaklama
Boğazkale’de sınırlı sayıda konaklama tesisi bulunmaktadır:
- Hattuşa Vacation Thermal Club Hotel: Termal tesisleri ve konforlu odalarıyla öne çıkar
- Başkent Demiralan Hotel: Boğazkale merkezinde, uygun fiyatlı konaklama
- Aşıkoğlu Otel: Temel imkanlar sunan ekonomik bir seçenek
Daha fazla konaklama seçeneği için Çorum şehir merkezi tercih edilebilir.
Yeme-İçme
Bölgede tatmanız gereken yöresel lezzetler:
- Çorum Mantısı: Yöreye özgü mini mantı
- Keşkek: Buğday ve et ile hazırlanan geleneksel yemek
- İskilip Dolması: Pirinç ve kıyma ile doldurulmuş kuru biber
- Çorum Leblebisi: Türkiye’nin en meşhur leblebisi
Boğazkale’de birkaç küçük restoran ve lokanta bulunmaktadır. Yoğun turistik sezonda önceden rezervasyon yapmanız önerilir.
İlginizi Çekebilir: Babil’in Asma Bahçeleri Nerede? Hikayesi Ne? Ne Zaman Yapıldı?
Gezi İpuçları
- Rehber Hizmeti: Hitit uygarlığı hakkında derinlemesine bilgi edinmek için profesyonel bir rehberle gezmeniz tavsiye edilir.
- Giyim: Rahat yürüyüş ayakkabıları, mevsime uygun giyim, güneş şapkası ve güneş kremi bulundurmanız önerilir.
- Su ve Atıştırmalık: Yanınızda su ve atıştırmalık bulundurun. Alanda kısıtlı yeme-içme imkanı vardır.
- Zaman Planlaması: Hattuşa’yı detaylı gezmek için en az 3-4 saat ayırın. Yazılıkaya ile birlikte düşünürseniz, tam gün programı yapmanız daha uygundur.
- Özel İzinler: Bazı alanları gezmek için özel izin gerekebilir, giriş noktasındaki görevlilerden bilgi alın.
En İyi Fotoğraf Noktaları
- Sfenksli Kapı: Güneşin ilk ışıklarıyla fotoğraflanması idealdir
- Aslanlı Kapı: Öğleden sonra ışık en iyi açıdan gelir
- Yukarı Şehir Surları: Panoramik manzara fotoğrafları için idealdir
- Yazılıkaya: Kabartmaların en iyi fotoğrafları öğle saatlerinde çekilebilir
- Büyük Tapınak: Gün batımı öncesi atmosferik fotoğraflar için uygun
Hattuşa Hakkında En Çok Merak Edilenler
Hattuşa’yı gezmek için ne kadar zaman ayırmalıyım?
Hattuşa’yı detaylıca gezmek için en az 3-4 saat ayırmalısınız. Yazılıkaya’yı da dahil ederseniz tam gün programı yapmanız önerilir.
Çocuklarla ziyaret için uygun mu?
Evet, ancak arazinin engebeli olduğunu ve yürüyüş gerektirdiğini göz önünde bulundurmalısınız. Çocuklara önceden Hititler hakkında bilgi verirseniz gezi daha ilgi çekici olacaktır.
Hattuşa’da yeme-içme imkanları var mı?
Ören yerinin girişinde küçük bir kafe bulunmaktadır, ancak seçenekler sınırlıdır. Yanınızda su ve atıştırmalık getirmeniz önerilir.
Engelliler için uygun mudur?
Arazinin büyük kısmı engebeli ve eski taş yollardan oluşmaktadır. Tekerlekli sandalye ile ziyaret sınırlı alanlarda mümkün olabilir.
En yakın sağlık hizmeti nerede bulunabilir?
Boğazkale’de bir sağlık ocağı bulunmaktadır. En yakın tam teşekküllü hastane ise Çorum il merkezindedir.
Anadolu’nun kalbinde yer alan ve binlerce yıllık tarihi ile ziyaretçilerini büyüleyen Hattuşa, sadece tarih meraklıları için değil, kültür turizmini seven herkes için eşsiz bir deneyim sunmaktadır. Hitit İmparatorluğu’nun görkemli başkentini keşfederken, bu kadim medeniyetin yaşam tarzını, inançlarını ve mühendislik başarılarını yakından görme fırsatı bulacaksınız. Türkiye’nin en önemli arkeolojik alanlarından biri olan Hattuşa, UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki haklı yerini korumaya devam ediyor. Ayrıca, Roma’nın Sembolü: Kolezyum Hakkında Bilmeniz Gerekenler içeriğimizin de ilginizi çekebileceğini düşünüyoruz.
Daha fazla kaynak için: Hattuşa – Kültür Portalı
Resim Kaynağı: Wikipedia
